Khoang màng phổi là một khoang ảo nằm giữa lá thành và lá tạng của màng phổi, bình thường trong khoang màng phổi chứa khoảng 10 -15 ml dịch để lá thành và lá tạng trượt lên nhau dễ dàng.

Triệu chứng của tràn dịch màng phổi:

1.Triệu chứng cơ năng

• Tràn dịch màng phổi ít : đau ngực bên tràn dịch kiểu màng phổi ( đau tăng khi hít sâu, khi ho, khi hắt hơi ) , không khó thở, bệnh nhân có xu hướng nằm nghiêng về phía bên lành để tránh đau.
• Tràn dịch màng phổi trung bình : khó thở nhẹ, bệnh nhân phải nằm nghiêng về phía bên tràn dịch.
• Tràn dịch màng phổi nhiều : khó thở nhiều, thở nhanh nông,bệnh nhân không nằm được phải ngồi dậy.
• Ngoài ra bệnh nhân có thể có các triệu chứng như: ho khan , ho ông ổng, ho có đờm, ho nhiều khi thay đổi tư thế.

2. Triệu chứng thực thể

Nhìn : 

• Tràn dịch màng phổi ít thường không có thay đổi hình dáng lồng ngực
• Tràn dịch tự do ,số lượng nhiều : lồng ngực bên bệnh vồng, khoang liên sườn dãn rộng và di động kém hơn bên cạnh.
• Tràn dịch màng phổi phát hiện muộn ( vách hóa hoặc dày dính màng phổi ) : lồng ngực bên bệnh xẹp lai, khoang liên sườn thu hẹp và di động kém hơn bên lành.

Sờ : rung thanh giảm nhiều hoặc mất hẳn ở vùng tràn dịch

Gõ : đục vùng tràn dịch

Nghe : rì rào phế nang giảm hoặc mất ở vùng tràn dịch. Có thể nghe thấy tiếng cọ màng phổi ở gia đoạn đầu hoặc giai đoạn thoái lui.

Hội chứng 3 giảm : rung thanh giảm, gõ đục ,rì rào phế nang giảm hoặc mất.

•  Tràn dịch ít và có đông đặc phổi, có thể nghe thấy tiếng thổi màng phổi, ran ẩm hoặc ran nổ
• Tràn dịch nhiều: mỏm tim bị đẩy lệch về phía bên phổi lành.

3. Triệu chứng X-quang

Cần chỉ định chụp X-quang ngực ( ở tư thế ngồi hay đứng ) ở bệnh nhân tràn dịch màng phổi. Cần chụp nghiêng trong trường hợp tràn dịch ít hoặc khu trú.

Trên phim thẳng :

• Tràn dịch ít : tù góc xương hoành
• Tràn dịch màng phổi trung bình : hình mờ tạo thành đường cong với bờ lõm quay lên trên và hướng vào trong, gọi là đường cong Damoiseau.
• Tràn dịch màng phổi nhiều: mờ toàn bộ một bên phổi, các thành phần của trung thất bị đẩy lệch về phía đối diện ( trừ trường hợp tràn dịch kèm theo xẹp phổi).

4. Xét nghiệm dịch màng phổi

 Tính chất đại thể của dịch màng phổi :

• Dịch trong vàng chanh
• Dịch là máu ,để sẽ đông
• Dịch đỏ, nâu, hồng, để không đông
• Dịch mủ đục hoặc lờn vờn như nước dưa, có thể có mùi thối hoặc không.
• Dịch dưỡng chấp màng phổi là dịch ấp hoặc giả dưỡng chấp đục

Xét nghiệm sinh hóa dịch:

• Giúp phân biệt dịch thấm hay dịch tiết.
• Dịch màng phổi là dịch tiết nếu protein dịch màng phổi >= 30g/l.
• Dịch màng phổi là dịch thấm nếu protein dịch màng phổi < 30g/l
• Amylase dịch màng phổi : tăng trong các trường hợp nghi ngờ tràn dịch màng phổi do viêm tụy cấp hoặc mạn, thủng thực quản.
• Triglycerid dịch màng phổi : tăng trong các trường hợp nghi tràn dịch dưỡng chấp.