Sỏi ống mật chủ là bệnh lý mật hay gặp và có thể gây ra nhiều biến chứng; bao gồm biến chứng tại chỗ như gây thấm mật phúc mạc, viêm phúc mạc mật; chảy máu đường mật… hoặc có thể là các biến chứng toàn thân như sốc nhiễm trùng, suy thận cấp, viêm tụy cấp và có thể dẫn đến tình trạng tử vong.
Trong cấp cứu ngoại khoa hiện nay số bệnh nhân cần được mổ cấp cứu do sỏi ống mật chủ ngày càng giảm dần nhờ sự trợ giúp của các phương tiện chẩn đoán, bên cạnh nền kinh tế ngày một nâng cao, bệnh nhân thường khám bác sĩ sớm hơn so với trước.

Nguyên nhân và cơ chế 

Các nước Âu Mỹ, Nhật Bản và các nền kinh tế phát triển gặp sỏi lắng đọng cholesterol là chủ yếu, ở nước ta sỏi cholesterol là phối hợp với sắc tố mật, calci gặp ít. Theo các nghiên cứu trong nước thì sỏi mật nguyên nhân do lắng đọng sắc tố mật là chủ yếu trên cơ sở của nhân viên sỏi đó là trứng hoặc mảnh xác giun đũa. Theo Đỗ Kim Sơn tóm tắt các thuyết tạo sỏi như sau:
Thuyết nhiễm trùng 
Do vi khuẩn tấn công do đó gây tổn thương thành đường mật, từ đó làm đảo lộn cấu trúc mật và các tế bào viêm loét bong vào dịch mật, các muối calci cùng với các tổ chức hoại tử, sắc tố mật kết tủa và hình thành sỏi.
Thuyết nhiễm ký sinh trùng 
Ký sinh trùng đường ruột (chủ yếu là giun đũa). Khi giun đũa chui lên ống mật (GCOM) có có thể mang theo cả trứng giun đũa, hoặc bản thân chính con giun mắc kẹt chết ngay trong đường mật để lại các mảnh vỏ xác, lâu ngày tạo nòng cốt cho sắc tố mật lắng đọng bám vào ngày càng nhiều dần dần hình thành viên sỏi, nghiên cứu khi cắt ngang viên sỏi đã tìm thấy nòng cốt thường là trứng giun đũa hoặc mảnh xác giun đũa).
Thuyết chuyển hóa và tăng cholesterol máu 
Thuyết này giaiar thích cho việc mắc bệnh của những bệnh nhân béo phì, đái tháo đường, thiểu năng giáp trạng, phụ nữ mang thai… lượng cholesterol trong mật tăng cao, và hình thành sỏi mật (cắt ngang viên sỏi thấy các tinh thể cholesterol xếp theo hình đồng tâm).

Lâm sàng 

Bệnh sỏi mật và đặc biệt là sỏi ống mật chủ, tam chứng Charcot là 3 triệu chứng kinh điển của bệnh bao gồm

Đau bụng 
Đau xuất hiện ở vùng hạ sườn phải thường xuất hiện đột ngột và dữ dội sau bữa ăn 1-2 giờ; một số khác xuất hiện cơn đau không liên quan đến bữa ăn. Đau thường liên tục, đôi khi cũng thành cơn lan lên ngực, lan ra sau lưng.
Sốt 
Sốt là triệu chứng thường xảy ra sau cơn đau vài giờ, ít trường hợp xảy ra đồng thời với đau bụng; tuy nhiên thường sốt cao 39 – 40⁰C kèm theo run lạnh sau đó vã mồ hôi.
Vàng da 
Sau 24-48 giờ xuất hiện hiện tượng vàng da muộn hơn 2 triệu chứng đau và sốt, vàng da chỉ thấy ở bệnh nhân sỏi ống mật chủ có tắc mật rõ.

Cận lâm sàng 

Xét nghiệm máu 
−Bilirubin tăng cao, men phosphatase kiềm tăng cao, Tỷ lệ prothrombin giảm do giảm hấp thu vitamin K.
Xét nghiệm nước tiểu 
Xuất hiện Sắc tố mật, muối mật trong nước tiểu
Chẩn đoán hình ảnh 
−Siêu âm bụng: là phương pháp rẻ tiền phổ biến, tuy nhiên dễ áp dụng, không gây đau cho bệnh nhân, có thể làm lại nhiều lần, tỷ lệ chẩn đoán đúng trên 95%. Siêu có thể cho thấy kết quả có sỏi hay không, kích thước và vị trí của sỏi, tình trạng đường mật và tình trạng ổ bụng.