Sắc tố mật được cấu tạo từ huyết cầu tố của máu, huyết cầu tố giải phóng ra do sự phá hủy hồng cầu, dưới dạng bilirubin tự do.

Bilirubin tự do theo hệ thống tĩnh mạch cửa về gan được tế bào gan chế biến thành bilirubin liên hợp, giữ lại ở máu phẩn nhỏ, được bài tiết theo hệ thống dẫn mật và ruột và tham gia quá trình tiêu hóa mỡ.

90% mật được hấp thu ở hồi trangf theo tĩnh mạch cửa về gan: chu trình gan ruột.

10% mật xuống đại tràng, được thải tiết ra ngoài dưới dạng Stecobilinogen ở phân.

Sắc tố mật trong máu được đào thải qua nước tiểu dưới dạng urobilinogen.

ở người bình thường phân có màu vàng do stecobilinogen được oxy hóa thành stercobin. Trong nước tiểu không có sắc tố mật và muối mậy, chỉ có urobilinogen.

Biểu hiện vàng da vàng mắt do tăng bilirubin máu có liên quan đến 3 nhóm nguyên chính do:

• Sự tăng phá hủy hồng cầu dẫn đến bilirubin tự do trong máu tăng cao, có thể gặp trong sốt rét nặng, vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh.
• Rối loạn chức năng liên kết giữa bilirubin tự do với glucoronic, thường do tổn thương tế bào gan, như trong bệnh viêm gan virus.
• Tắc mật cơ giới: gây cản trở bài tiết mật, hay gặp trong sỏi mật, viêm đường mật.

Vàng da do nhu mô gan

• Do nhiễm độc:

Nhiễm độc hóa chất như phospho, thủy ngân…

Do nhiễm độc thuốc như Rifampicin, rimifon, aminazin… có chế vàng da trong trường hợp này chưa được rõ: do tổn thương microsome hay cơ chế dị ứng gây phù nề đường mật. Muốn chẩn đoán chắc chắn cần dựa vào tiền sử dùng thuốc, test da với các thuốc trên.

Do nhiễm độc thức ăn như mật động vật, rượu…

• Do nhiễm khuẩn:

Do nhiễm khuẩn như viêm gan trong bẹnh lepstopira, trong bệnh nhiễm khuẩn huyết do coli, tụ cầu… cũng gây vàng da.

Do kí sinh trùng như sán lá gan nhỏ.

Do virus như viêm gan virus cấp do virus A, B, C, D, E, G. Bệnh thường gặp, khởi đầu sốt nhẹ hoặc không sốt, chán ăn, sợ mỡ, người mệt, đi tiểu vàng sẫm sau đó xuất hiện vàng da, vàng mắt, gan lách có thể to.

Ngoài ra có thể gặp vàng da trong thể viêm gan mạn, xơ gan. Chẩn đoán bằng sinh thiết gan. Hoặc viêm gan do CMV, Herpes…

Phân loại vàng da do theo bilirubin máu

• Tăng bilirubin trực tiếp (liên hợp): nguyên nhân có thể từ tế bào gan trở xuống. Nhưng nguyên nhân thường gặp là từ đường mật trong gan trở xuống.
• Tăng bilirubin gián tiếp (tự do) nguyên nhân từ tế bào gan trở lên.
• Tăng bilirubin hỗn hợp: thường viêm gan virus cấp hoặc mạn đang có đợt cấp: sốt nhẹ. Chán ăn, mệt, đi tiểu vàng rồi vàng da vàng mắt.

Phân loại vàng da theo vị trí:

Vàng da trước tế bào gan

Vàng da tại  nhu mô gan

Vàng da sau gan

coppy ghi nguồn: http://drugsofcanada.com/

link bài viết: Vàng da do nhu mô gan