Ung thư gan nguyên phát là ung thư xuất phát từ tế bào gan hoặc xuất phát liên bào ống mật hoặc phối hợp, trong đó ung thư xuất phát từ tế bào gan chiếm 80 – 90%.
Ung thư gan nguyên phát ở các nước Âu – Mỹ rất hiếm gặp chiếm khoảng
1-2% các loại ung thư trong khi đó ở các nước châu á, Phi bệnh lại rất hay gặp. Ung thư gan tiến triển rất nhanh và việc điều trị đang còn gặp nhiều khó khăn.

Nguyên nhân và yếu tố thuận lợi 

Cho đến nay vẫn chưa xác định một cách chắc chắn về nguyên nhân gây ra bệnh, nhưng người ta thấy có một số yếu tố thuận lợi liên quan đến ung thư gan như sau:
Giới và tuổi 
Bệnh gặp nhiều ở nam hơn nữ (trong đó nam 80%, nữ 20%). Lứa tuổi mắc bệnh trung bình ở Việt Nam là khoảng: 45 tuổi; các nước Âu, Mỹ thường ở những bệnh nhân lớn tuổi hơn, ngoài ra cũng có thể gặp ở trẻ em.
Các bệnh gan có trước 
−Xơ gan: khoảng 65-85% ung thư gan nguyên phát xảy ra trên nền của bệnh nhân có xơ gan.
−Một số bệnh mạn tính khác do rượu, do tình trạng rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm sắc tố sắt.
−Viêm gan siêu vi: đặc điểm là virus viêm gan B và viêm gan C. Người ta tìm thấy tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B và C mạn tính ở bệnh nhân ung thư gan cao hơn người bình thường.
Vai trò của nấm mốc
Chất Aflatoxin được tiết từ nấm Aspergilles flavus có nhiều trong lạc, mè…bị lên mốc được phát hiện là chất có thể gây ra tình trạng ung thư nguyên phát của gan.
Yếu tố nội tiết 
Sự phổ biến ung thư ở nam nhiều hơn nữ cũng gợi ý đến vai trò của các nội tiết sinh dục. Ngoài ra người ta cũng còn thấy tình trạng ung thư gan ở những người được điều trị dài ngày với androgen hoặc ở những phụ nữ dùng thuốc tránh thai.
Chất độc hóa học 
ở Việt Nam cũng tìm thấy mối liên quan giữa bệnh lý ung thư gan và chất
hóa học diệt cỏ (chất độc màu da cam: Dioxin).

Triệu chứng lâm sàng 

Giai đoạn đầu triệu chứng lâm sàng nghèo nàn và hầu hết bệnh nhân đến khám khi bệnh đã tiến triển nhanh và có thể sờ thấy khối u ở hạ sườn phải.
Có thể thấy tình trạng chán ăn, thường có đau tức hạ sườn phải và sụt cân.
Giai đoạn đầu tình trạng toàn thân chưa có biến đổi nhiều, về sau bệnh nhân gầy sút và suy kiệt nhanh chóng: phù, vàng da, bụng báng, đau liên tục và bệnh nhân sốt.

Cận lâm sàng 

Xét nghiệm 
Alfa foetoprotein hay AFP (gặp trong thời kỳ bào thai) trong huyết thanh với số lượng cao. Sau sinh khoảng 2 – 4 tuần còn lại rất ít, loại globulin này đặc biệt tăng cao trong ung thư tế bào gan nên nó có thể sử dụng là chỉ điểm của Ung thư gan tuy nhiên (nếu âm tính) vẫn chưa thể loại trừ ung thư gan. Hiện nay nhiều nơi áp dụng phương pháp ELISA (định lượng) alfa FP > 300 mg/ml có thể đưa ra chẩn đoán xác định ung thư gan, ngoài ra phương pháp này còn có giá trị theo dõi và tiên lượng.
Siêu âm bụng 
Qua siêu âm ngả bụng ta thường phát hiện khối u ở gan, có thể xác định vị trí của u, tình trạng xâm lấn các cơ quan lân cận, và các tạng khác của ổ bụng. Siêu âm gan còn giúp hướng dẫn xác định vị trí khi tiến hành chọc khối u làm giải phẫu bệnh lý.