Bệnh cảnh lâm sàng sốt rét rất phong phú, có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào các yếu tố: loài kí sinh trùng sốt rét, tình trạng miễn dịch của người bệnh và cơ địa của bệnh nhân.

1. Nung bệnh

Tính từ khi bị nhiễm thoa trùng đến khi có thể vô tính trong máu, thời gian dài hay ngắn tùy theo loài kí sinh trùng sốt rét và mức độ nhiễm ít hay nhiều thoa trùng

Đói với P.falciparum thời gian nung bệnh là 9 đến 14 ngày, trung bình là 12 ngày

P.vivax thời gian nung bệnh là 8 đến 17 ngày, có th dài hơn và trung bình là 14 ngày

p.malariae thời gian nung bệnh là 14 đến 40 ngày, trung bình là 28 ngày

P.ovale thời gian nung bệnh là 16 đến 18 ngày, trung bình là 17 ngày

2. Cơn sốt rét điển hình là thời kì phát triển hoàn chỉnh chu kì vô tính trong hồng cầu

cơn sốt rét đầu tiên có thể không điển hình, có thể sốt liên miên dễ nhầm với thương hàn, cúm, nhiễm khuẩn đường hô hấp.

Những cơn sốt về sau thường điển hình có đặc điểm sau:

• Theo một trình tự nhất định:

Rét run: rét dữ dội, đắp bao nhiêu chăn cũng cảm thấy rét, da tái, thường kéo dài 30 phút đến  1 giờ

Sốt nóng: bệnh nhân cảm giác nóng ran phải bỏ hết chăn, cặp nhiệt độ 39 – 40 độ C hoặc có thể hơn nữa, giai đoạn này kéo dài 1 giờ đến 6 giờ

Vã mồ hôi: khi vã mồ hôi báo hiệu chấm hết cơn sốt, giai đoạn ày kéo dài 1 giờ, có khi 3 đến 4 giờ

• Hết cơn sốt bệnh nhân trở lại bình thường: chỉ còn mệt mỏi, khát nước và lại sinh hoạt như bình thường
• Cơn sốt thường xuất hiện vào một giờ nhất định trong ngày: thường xuất hiện vào chiều và đêm
• Cơn sốt có tính chất chu kì tùy theo loài:

P.falciparum gây sốt hàng ngày

P.vivax gây sốt cách ngày

p.malariae 3 ngày có 1 cơn sốt

3. Dấu hiệu toàn thân

Thể trạng có thể bị ảnh hưởng từ nhẹ đến nặng tùy theo mới bị sốt hay bị sốt lâu. Thiếu máu tùy mức độ có thể từ nhẹ đến nặng (nặng nhất là trẻ em).

Có thể có hoàng đản, kín đáo “da màu đất”

4. Nội tạng

Lách có thể to, mức độ từ I đến IV

Gan: có thể to, có thể có đau hạ sườn phải giống kiểu abces gan, sỏi mật, những truongf hợp bệnh kéo dài có bệnh cảnh của suy gan

5. Diễn biến

Bệnh sốt rét không phải là bệnh mạn tính, do đó có giai đoạn kết thúc và khỏi bệnh. Thông thường bệnh kết thúc khi không còn kí sinh trùng sốt rét trong máu và gan

P.faciparum : 6 đến 12 tháng

P.vivax: 1,5 đến 2 năm, lâu nhất là 7 năm

P.malariae: 5-7 năm, lâu nhất là 20 năm

Riêng sốt rét do P.falciparum ở những bệnh nhân có miễn dịch kém, chế độ điều trị không đúng có thể chuyển sang thể nặng có biến chứng