Bệnh phong là bệnh nhiễm trùng mạn tính do trực khuẩn phong gây nên (miền Bắc gọi là hủi, miền Nam gọi là bệnh cùi). Bệnh đã lưu hành hàng nghìn năm nay trên khắp các lục địa.

Bệnh gây tổn thương chủ yếu ở da và thần kinh ngoại biên. Người mắc bệnh phong không được điều trị đúng đắn, kịp thời, đầy đủ thì sẽ tàn tật ảnh hưởng nhiều đến lao động, sinh hoạt và sức khỏe của người bị bệnh. Đây là một bệnh cả xã hội và bệnh nhân đều có định kiến nặng nề, sự định kiến đó làm tổn hại đến tâm tư, tình cảm quan hệ xã hội của họ trong cộng đồng. Việc phục hồi chức năng cho các cơ quan của cơ thể mà đặc biệt là chức năng vận động, phục hồi nghề nghiệp và các quan hệ xã hội cho bệnh nhân là vấn đề rất quan trọng. Với những tiến bộ của y học, hiện nay đã chữa khỏi được bệnh phong và hạn chế được các tàn tật do bệnh phong gây ra.

Căn nguyên gây bệnh

• Căn nguyên gây bệnh phong là trực khuẩn Hansen – Bacill de Hansen BH có tên khoa học là Mycobacterium leprae do nhà bác học Armauer Hansen người Nauy tìm ra vào năm 1873.

  

• Vi khuẩn phong là loại trực khuẩn nằm trong tế bào: 97% trực khuẩn nằm ở ổ thâm nhiễm trung bì nông, còn lại 3% nằm ở tỏ chức đệm, ở biểu bì ít có vi khuẩn. Vi khuẩn có ái tính với dây thần inh ngoại biên và các tế bào hệ thống võng nội mô.
• Trực khuẩn hình que, nhuộm Ziehl Neelsen trực khuẩn bắt màu đỏ trên nền xanh rải rác, không có trật tự nhất định, có khi thành đám, thành đống trong phong đang tiến triển hoặc thành cụm sóng song dày sít trong đại thực bào ở tổn thương phong ác tính. Trực khuẩn chết hình dạng đứt đoạn hoặc tan rã thành bụi.
• Trực khuẩn phong thuộc nhóm vi khuẩn kháng cồn, kháng aicd, vỏ có chất nến, có chất mỡ bảo vệ, sinh sản theo hình thức trực phân đứt ngang.
• Hình thái vi khuẩn trên cơ thể người bệnh phong có bốn dạng:

Trực khuẩn bình thường hình gậy

Dạng thu hình

Trực khuẩn đang phân chia

Dạng thoái hóa

• Chưa nuôi cấy được trực khuẩn trên môi trường nhân tạo mà chỉ tiêm truyền được trên động vật thí nghiệm.

Shepard 1960 đã tiêm truyền thành công được trực khuẩn phong vào gan bàn chân chuột nhắt

Rees 1965 đã tiêm truyền trên chuột nhắt bị cắt thymus và chiếu tia X 900R, trực khuẩn BH nhân lên với số lượng gấp bội

Stors và Kircheimer gây nhiễm trùng toàn thân khi tiêm truyền BH cho con Tatu

ITo Nhật gây nhiễm trùng toàn thân cho chuột trần, chuột trụi lông cả hai chuột này đều không có tuyến ức và không có sức đề kháng.

Từ những thành tựu trên mà đã xác định được: chu kì nhân lên của trực khuẩn phong là 12 – 13 ngày, đun sôi diệt được trực khuẩn phong, ngoài cơ thể trực khuẩn sống được từ 1 đến 2 ngày, có thể sống được 7 ngày. trực khuẩn phong bị diệt nhanh bởi các thuốc điều trị đặc hiệu