Chẩn đoán viêm màng não do não mô cầu dựa vào nhiều yếu tố.

1. Chẩn đoán xác định

• Lâm sàng:

Thời kì khởi phát: biểu hiện đột ngột và rầm rộ. Bệnh nhân tự nhiên nhức đầu, mệt mỏi, sốt cao 39-40 độ C, có khi có cơn rét run. Xuất hiện nôn hoặc buồn nôn. Đôi khi đi vào hôn mê ngay trong 24 giờ đầu. Đôi khi mở đầu là những cơn động kinh, hoặc rối loạn tâm thần trong 1-2 ngày.

Thời kì toàn phát: có hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc, hội chứng mãng não cơ năng, hội chứng màng não thực thể, biểu hiện ở não và có các đặc điểm riêng của viêm màng não do não mô cầu.

• Cận lâm sàng

Dịch não tủy là yếu tố quyết định: protein > 1-2 g/l, tế bào tăng, chủ yếu là bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao, cấy dịch não tủy thấy não mô cầu trong dịch não tủy là chẩn đoán xác định viêm màng não do não mô cầu.

Xét nghiệm khác: công thức máu: số lượng bạch cầu tăng cao, bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao, tốc độ máu lắng tăng.

• Dịch tễ học: tuổi từ 10-18, > 6thangs tuổi – 2 tuổi. Mùa thường vào mùa đông xuân, có nhiều người mắc.

  

2. Chẩn đoán phân biệt

• Viêm màng não do lao:

Khởi phát từ từ, hội chứng màng não tiến triển dần và chậm.

Sốt thường không cao, kéo dài có tính chất thâm nhiễm lao, sốt về chiều, đêm, gầy sút, da xanh. Hay có biểu hiện liệt dây thần kinh ở nền sọ: liệt dây III, IV, VI, VII. Thường kèm theo lao ở nơi khác.

Dịch não tủy: màu vàng chanh, protein tăng cao, clorua giảm, đường bình thường. Tế bào tăng chủ yếu là lympho.

Cấy dịch não tủy thường âm tính, tìm BK bằng soi trực tiếp, nuôi cấy trong môi trường Loweinstein.

• Viêm màng não do virus:

Lâm sàng đột ngột sốt cao, hội chứng màng não phát triển nhanh và rõ rệt, có thể có phát ban, Herpes mũi, mép.

Dịch não tủy: protein tăng nhẹ <1 g/l, tế bào tăng ít hơn có thể tới 900 tới 1000 tế bào/mm³, chủ yếu là tế bào lympho (đạm tế bào phân ly), đường tăng hoặc bình thường.

• Phản ứng màng não: những bệnh nhân viêm tai xương chũm, viêm tai giữa có thể có gây phản ứng màng não với gáy cứng, kernig dương tính. Nhưng chọc dịch não tủy hoàn toàn bình thường.
• Các viêm màng não do vi khuẩn không sinh mủ gây nên: giang mai, leptospira
• Viêm màng não do nấm
• Viêm màng não mất đầu
• Viêm màng não do các vi khuẩn sinh mủ gây ra: như phế cầu, Hemophilus influenza, E.coli, tụ cầu

Không thành dịch, không xuất hiện theo mùa

Đại đa số thứ phát sau một ổ nhiễm trùng sẵn có như: viêm phổi, viêm tai xương chũm, viêm xoang, viêm nội tâm mạc, đinh râu, nhọt mụn

Diễn biến kéo dài, nặng hơn hay gây biến chứng: phế cầu, tụ cầu.

Ít có ban xuất huyết

Chẩn đoán phân biệt chắc chắn nhất là dựa vào cấy dịch não tủy thấy vi khuẩn