TẠNG PHỦ TRONG Y HỌC CỔ TRUYỀN.

Ngũ tạng trong cơ thể theo y học cổ truyền gồm 5 tạng : tâm, can, tỳ, phế, thận. Chúng ta cùng tìm hiểu về chức năng sinh lý và bệnh lý của tạng Phế.

Phế chủ hô hấp , chủ khí, có tác dụng tuyên phát thuc giáng, khai khiếu ra mũi và bên ngoài hợp với da lông.

Chức năng sinh lý.

Phế chủ khí, chủ hô hấp:

Phế là nơi trao đổi: hít thanh khí, thải trọc khí nên nói phế chủ hô hấp.

Phế chủ khí vì có liên quan đến tông khí mà tông khí bao gồm khí trời nhờ có phế khí hít thở kết hợp với khí của đồ ăn do tỳ vận hóa, khí này được đưa vào tâm mach đi toàn thân dinh dưỡng tổ chức.

Phế khí  bình thường thì hơi thở điều hòa, phế khí hư gây khó thở, thở nhanh, tiếng nói nhỏ, người mệt mỏi.

Phế chủ tuyên phát và thúc giáng:

Tuyên phát là phế thúc đẩy khí tân dịch phân bố toàn thân, bên trong đi vào tạng phủ, kinh lac, bên ngoài đi ra bì mao, cơ nhục, nếu phế khí không tuyên gây triệu chứng tức ngực, ngạt mũi khó thở.

Túc giáng là đưa phế khí đi xuống nếu phế khí nghịch lên trên uất lại gây triệu chứng khó thở , suyễn tức..

Phế chủ bì mao thông điều mao thông điều thủy đạo:

Bì mao là phần ngòi chung của cơ thể gồm da, lông, tuyến mồ hôi, là nơi tà khí bên ngoài bắt đầu xâm nhập vào cơ thể. Nhờ có tác dụng tuyên phát của phế đã đưa khí huyết ra ngoài bì mao  để dinh dưỡng cho bì mao. Bì mao là cửa của phế nên nói phế chủ bì mao.

Phế khí hư , không tuyên phát  ra bì mao làm da lông khô  sáp, thưa, cơ thể dễ bị các bệnh cảm mạo.

Phế chủ thông điều thủy đạo: nhờ tác dụng tuyên phát và thúc giáng. Nước ở trong  cơ thể được bài tiết ra ngoài bằng đường mồ hôi và hơi thở, đại tiểu tiện nhưng chủ yếu là bằng đường tiểu tiện. Phế  đã đưa nước tiểu xuống thận, nhờ có thận khí hóa nước tiểu xuống bàng quang rồi bài tiết ra ngoài.

Phế khái khiếu ra mũi , thông với họng, chủ về tiếng nói:

Mũi là nơi thở của phế, mũi để thở, ngửi thông qua tác dụng của phế khí. Phế khí bình thường thì hô hấp được điều hòa ,phế khí bị ngoại tà xâm nhập thì gây ngạt mũi, không ngửi thấy mùi.

Phế chủ tiếng nói thông với họng: phế bị bệnh gây đau họng mất tiếng nói.

Trong ngũ hành phế sinh thủy khắc can mộc quan hệ biểu lý với đại trường.

Bệnh lý của phế.

• Phế thực: phong hàn thúc phế, phong nhiệt phạm phế, đàm trọc ở phế.
• Phế hư: phế khí hư, phế âm hư.