Các tạng và các phủ trong cơ thể có mối quan hệ với nhau, gồm quan hệ giữa các tạng với nhau, các phủ với nhau và giữa các tạng với các phủ.

Quan hệ giữa tạng với tạng

• Tâm và phế

Tâm chủ huyết, phế chủ khí. Tâm và phế phối hợp làm khí huyết vận hành duy trì các hoạt động của cơ thể. khí thuộc dương, huyết thuộc âm, khí thúc đẩy huyết vận hành, huyết kéo khí đi theo. Nếu khí không thúc đẩy, huyết sẽ ngưng lại gây ứ huyết, nếu không có huyết, khí mất chõ dựa phân tán ra không thu lại được. Trên lâm sàng thấy có biểu hiện:

Phế khí hư nhược gây tâm mạch không đầy đủ làm tâm ohees đều hư. Tâm khí không thúc đẩy huyết gây ứ huyết làm đau vùng ngực.

Tâm khí khong đầy đủ gây huyết ứ làm trở ngại đến phế, phế khí không tuyên giáng gây hen suyễn

Tâm hỏa vượng ảnh hưởng đến phế âm gây tâm phiền, mất ngủ, ho, ho ra máu.

• Tâm và tỳ

Tâm chủ huyết, tỳ sinh huyết: nếu tỳ khí hư gây không vận hóa được đồ ăn thức uống, từ đó không sinh ra được huyết thì làm tâm huyết hư gây hồi hộp, mất ngủ, hay quyên, sắc mặt xanh gọi là tâm tỳ hư.

• Tâm và can

Can là tàng huyết, tâm chủ huyết. Cả hai tạng phối hợp tạo thành sự tuần hoàn của huyết.

Rối loạn quá trình tuần ha hành nầy gây chứng can tâm âm hư hay can tâm huyết hư biểu hiện hoảng hốt, hồi hộp, sắc mặt xanh, hóa mắt, chóng mặt, móng tay móng chân không nhuận.

Can chủ sơ tiết, tâm chủ về thần chí, hoạt động tinh thần chủ yếu do hai tạng tâm và can phụ trách, can và tâm do huyết nuôi dưỡng, khi bị bệnh gây chứng mất ngủ, hay quên, hồi hộp, sợ hãi, giận giữ.

• Tâm và thận

Tâm ở trên thuộc hỏa, thận ở dưới thuộc thủy, thuộc âm. Hai tạng giao nhau để giữ cân bằng. Nếu thận thủy không đầy đủ không khống chế được hỏa gây hồi hộp. Mất ngủ, mê sảng, miệng lưỡi lở loét gọi là chứng tâm thận bất giao.

• Phế và tỳ

  

Phế chủ khí của tự nhiên, tỳ chủ khí của hậu thiên, khi khí hư xuất hiện thở ngắn, nói nhỏ, mệt mởi, kém ăn, ỉa lỏng.

• Phế và thận

Phế chủ khí, thận nạp khí, thận hư không nạp được phế khí gây ho hen, hen phế quản.

• Can và tỳ

Can chủ sơ tiết, tỳ chủ vận hóa. Sự thăng giáng của tỳ vị có quan hệ đến ự sơ tiết của can. Nếu chức năng sơ tiết của can bị rối loạn làm cho sự thăng giáng của tỳ vị trở ngại gây các chứng ngực sườn đầy tức, ăn uống kém, đầy bụng, ợ hơi…

• Thận và tỳ

Thận dương, thận khí giúp cho tỳ vận hóa tốt, nếu thận dương hư thì tỳ dương cũng hư gây ỉa chảy ở người già, viêm thận mạn.

• Can và thận

Can tàng huyết, thận tàng tinh. Can huyết do thận tinh nuôi dưỡng, nếu thận tinh không đầy đủ sẽ làm can huyết giảm sút.

Quan hệ giữa tạng và phủ

• Tâm và tiểu trường: tâm và tiểu trường có quan hệ biểu lý với nhau. Nếu tâm nhiệt gây đái ít, nước tiểu đỏ, nóng…
• Tỳ và vị: tỳ chủ vận hóa, vị chủ thu nạp, tỳ ưa táo ghét nhất thấp, vị ưa thấp ghét nhất táo. Tỳ lấy thăng làm nhuận, vị lấy giáng làm hòa. Khi tỳ, vị có bệnh, sự thăng giáng của cơ thể đảo nghịch.
• Thận và bàng quang: sự hóa khí ở bàng quang tốt hay xấu đều dựa vào thận khí thịnh hay suy. Nếu thận khí kém sẽ gây chứng di niệu, tiểu tiện không tự chủ.

coppy ghi nguồn: http://drugsofcanada.com

link bài viết: quan hệ giữa các tạng phủ