Sốt rét là bệnh gây tổn thương nhiều cơ quan nội tạng. Quá trình sinh bệnh học trong sốt rét do nhiều yếu tố gây nên.

1. Thay đổi hồng cầu

Đây là vấn đề đáng được quan tâm nhất. Màng hồng cầu nhiễm kí sinh trùng sốt rét sẽ có những thay đổi:

• Thay đổi hình dạng hồng cầu
• Trên bề mặt hồng cầu tạo nên các nút lồi do đó dễ kết dính với các hồng cầu khác và nội tâm mạc mạch máu
• Tăng tính thấm đối với natri và giảm đối với Kali nên dễ gây vỡ hồng cầu
• Giảm khả năng vận chuyển oxy
• Ngoài ra nguyên nhân vỡ hồng cầu còn có sự tham gia của yếu tố miễn dịch (các kháng thể hồng cầu, phức hợp miễn dịch) gắn mô cầu gây nên vỡ hồng cầu. Ngoài ra các hồng cầu không bị nhiễm kí sinh trùng sốt rét cũng bị vỡ làm nặng thêm tình trạng thiếu máu.

  

2. Tổn thương thành mao mạch

Thường gặp ở thể nặng. Các mao mạch tăng tính thâm thành mạch gây thoát huyết tương và hồng cầu, đặc biệt là ở não, thận và gan.

3. Thay đổi ở vi tuần hoàn

Các vi động mạch bị co thắt trong khi các vi tĩnh mạch bị giãn nở làm rối loạn vi tuần hoàn toàn thân hay cục bộ. Nguyên nhân là do rối loạn hệ giao cảm và do dự thay đổi màng hồng cầu khi bị nhiễm kí sinh trùng sốt rét, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu và thiểu dưỡng khí các mô, hạ đường huyết là hiện tượng dẫn đến suy đa phủ tạng trong sốt rét ác tính.

Hậu quả:

• Sốt do hiện tượng gồng cầu bị phá hủy hàng loạt hoặc do đại thực bào tiết ra các cytokin, TNF, những chất này tác động lên trung tâm điều hòa nhiệt độ và gây ra cơn sốt có chu kì, tương ứng với 4 loại kí sinh trùng sốt rét (24h, 48 h, 72 h)
• Thiếu máu do tình trạng hồng cầu bị vỡ, tiêu huyết dẫn tới thiếu máu tổ chức
• Lách to (đặc biệt trong trường hợp bệnh nhân sốt rét trường diễn), do lách tham gia vào quá trình tiêu hủy hồng cầu bị nhiễm kí sinh trùng sốt rét
• Thiếu oxy tổ chức (tắc nghẽn vi mạch, thiếu hồng cầu vận chuyển oxy) đay là nguyên nhân dẫn đến sốt rét nặng do rối loạn ý thức phù phổi cấp, suy thận, suy gan, hạ đường huyết, rối loạn chuyển hóa, tăng lalctic máu

Đường lây truyền bệnh: Sốt rét là bệnh lây qua đường máu, có thể lây từ mẹ sang con qua rau thai.

Trung gian truyền bệnh sốt rét là muỗi Anopheles, trên thế giới có 300 loài Anopheles, trong đó có 60 loài truyền được bệnh sốt rét cho người và động vật có xương sống. Ở Việt Nam, thường gặp 4 loài và loài hay gặp nhất là muỗi Anopheles  minimus