Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây theo đường hô hấp và gây dịch do virus gây nên.

Bệnh có biểu hiện lâm sàng là sốt, viêm long đường hô hấp, đường tiêu hóa, viêm kết mạc mắt và phát ban đặc hiệu. Bệnh hay gặp ở trẻ em và thường để lại những biến chứng nặng cho trẻ.

1. Dịch tễ học

• Mầm bệnh:

Virus sởi thuộc họ paramyxoviridae, giống mobilivirus gây phát ban ở khỉ và người. Virus sởi có hình cầu, đường kính 100-2750 nm. Vỏ bao bên ngoài có bản chất là protein gồm 2 loại glycoprotein, nhân là chuỗi xoắn ARN và 3 protein. Virus dễ bị tiêu diệt bởi thuốc sát trùng thông thường, ánh sáng mặt trời và sức nóng… ở nhiệt độ 56 độ Ca bị tiêu diệt sau 30 phút. Virus có ở trong dịch họng, trong máu, nước tiểu ở cuối giai đoạn ủ bệnh và một thời gian ngắn sau khi phát ban và có thể sống ít nhất 34 giờ trong không khí.

• Nguồn lây: là bệnh nhân, bệnh có thể lây từ 2-4 ngày trước khi mọc ban cho đến 5-6 ngày sau khi ban mọc
• Đường lây:

Bệnh lây qua đường hô hấp.

Lây trực tiếp: khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyện…

Lây gián tiếp: do không khí bị nhiễm các giọt nước bọt có chứa virus . đôi khi có thể bị lây bởi đồ vật mới bị nhiễm bẩn các chất tiết đường mũi họng của bệnh nhân nhưng hiếm gặp vì virus dễ bị tiêu diệt ở ngoại cảnh.

• Cơ thể cảm thụ:

Bệnh xảy ra ở khắp nơi trên thế giới. Trước đây khi chưa có vacxin tiêm phòng rộng rãi thì bệnh sởi là bệnh phổ biến ở trẻ em

Hay gặp ở trẻ 2-6 tuổi. Trừ dưới 6 tháng tuổi hiếm mắc bệnh vì có miễn dịch của mẹ.

Người lớn ít mắc bệnh. Nếu mắc thường là những người ở vùng cao hẻo lánh, từ nhỏ chưa tiếp xúc với virus sởi.

Bệnh thường phát vào mùa đông

Miễn dịch sau khi khỏi là bền vững

Ti lệ tử vong cao 0,02% ở các nước tiên tiến, 0,3-07% ở các nước đang phát triển

Hiện nay nhờ có vacxin sởi được tiếm phòng rộng rãi nên tỉ lệ mắc bệnh và tỉ lệ tử vong giảm dần.

2. Sinh bệnh học

Virus sởi xâm nhập vào xơ thể qua đường hô hấp. Tại đây virus nhân lên ở tế bào biểu mô đường hô hấp và các hạch bạch huyết lân cận. sau đó virus vào máu (nhiễm virus lần thứ nhất). Thời kì này tương ứng với thời kì nung bệnh.

Từ máu, virus theo các bạch cầu, virus đến các phủ tạng phổi, lách, da… gây tổn thương ở các cơ quan và biểu hiện các triệu chứng lâm sảng thời kì toàn phát. Ban ở da và niêm mạc chính là hiện tượng đào thải virus của cơ thể và phản ứng miễn dịch bệnh lý.

Từ khoảng ngày thứ 2 đến thứ 3 từ khi ban mọc, cơ thể sinh kháng thể, bệnh chuyển sang thời kì lui bệnh.