Bệnh viêm màng não do não mô cầu trải qua nhiều giai đoạn lâm sàng khác nhau với các biểu hiện khác nhau.

• Thời kì nung bệnh

Ngắn, có khi chỉ 2-4 ngày, trung bình là 5-8 ngày

Thường không có biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện cảm cúm nhẹ

• Thời kì khởi phát

Biểu hiện đột ngột và rầm rộ. Bệnh nhân tự nhiên đau đầu, mệt mỏi, sốt cao 39-40 độ C, có khi có cơn rét run. Xuất hiện nôn hoặc buồn nôn.

Đôi khi đi vào hôn mê ngay trong 24 giờ đầu

Đôi khi mở đầu là những cơn động kinh hoặc rối loạn tâm thần trong 1,2 ngày.

Yếu tố gợi ý chẩn đoán: tiền sử viêm họng, cảm cúm, bệnh đang xảy ra, có hội chứng nhiễm trùng đột ngột, hội chứng màng não mơ hồ: nhức đầu, đau mình mẩy.

Chọc dịch não tủy (bệnh nhân sống trong vùng dịch tễ, lứa tuổi, mùa mà bệnh nhân có triệu chứng) sau 4 giờ có thể dịch não tủy đã đục.

• Thời kì toàn phát

• Hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc:

Sốt cao 39-40 độ C, dao động hoặc liên tục, có thể kèm theo những cơn rét run, có lúc rét kèm theo mệt mỏi, đau mình mẩy cơ khớp.

Môi khô, lưỡi bẩn, hơi thở hôi. Da lúc đỏ lúc tái. Nếu nặng da có thể xanh tái.

• Hội chứng màng não:

Thường phát nhanh, sau vài ngày đã rõ rệt và điển hình, bao gồm 2 nhóm triệu chứng sau:

• Hội chứng màng não cơ năng: tam chứng màng não:

Nhức đầu là triệu chứng chủ yếu: nhức đầu dữ dội, đôi khi lan tỏa liên tục, thỉnh thoảng có từng cơn kịch liệt. Nhức đầu vùng chẩm, trán, gáy. Nhức đầu làm bệnh nhân trằn trọc, kêu la không ngủ được, nhức đầu tăng lên khi bị kích thích bởi ánh sáng, tiếng động, thay đổi tư thế đột ngột. Tạo tư thế nằm cò súng.

Nôn: phần nhiều nôn trong mấy ngày đầu. Nôn vọt, nôn không liên quan đến ăn uống. Về sau nôn nếu xuất hiện có thể do biến chứng hoặc mắc lại.

Táo bón: trẻ em thường là đi ngoài phân lỏng.

• Hội chứng màng não thực thể:

Co cứng cơ: sớm nhất là dấu hiệu cứng gáy. Có dấu hiệu Kernig, Brudzinski dương tính, nếu co cứng mạnh làm bệnh nhân nằm kiểu cò súng (đầu ngửa sau)

Tăng cảm giác đau: làm bệnh nhân sợ ánh sáng, sợ tiếng động, cảm giác đau khắp người: đau cơ, đau cột sống, đau khớp làm bệnh nhân sợ thăm khám.

Rối loạn vận mạch: làm thay đổi sắc mặt của bệnh nhân, lúc đỏ lúc tái. Dấu hiệu vạch màng não dương tính, mạch có thể chậm không tương ứng với nhiệt độ cao. Trẻ em: mạch nhanh.

• Biểu hiện não:

Tâm thần: có thể vật vã, kích thích hoặc ở trạng thái ức chế u ám, li bì, bán hôn mê hoặc hôn mê.

Thần kinh: co giật cục bộ hoặc toàn bộ. Có thể bại liệt hoặc liệt tạm thời ở mặt, nửa người, phản xạ gân xương có thể tăng, dấu hiệu Babinski dương tính. Những biểu hiện thần kinh nói trên do tổn thương đã lan tỏa đến các rễ thần kinh và não thất. Rối loạn thần kinh thực vật chứng tỏ tổn thương vùng dưới đồi não trung gian.

• Đặc điểm riêng của viêm màng não do não mô cầu:

Viêm họng

Nốt Herpes

Phát ban

Viêm khớp

Ban xuất huyết hoại tử hình sao: đây là dấu hiệu điển hình và đặc hiệu của bệnh.