Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc tóe nước lớn hơn 3 lần trên 1 ngày. Nó thường là triệu chứng của bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa, có thể được gây ra bởi một loạt các vi sinh vật như vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Nhiễm trùng lây lan qua thực phẩm bị ô nhiễm hoặc nước uống, hoặc lây trực tiếp từ người sang người do hậu quả của vệ sinh kém. Tiêu chảy nặng sẽ dẫn đến mất nước, và có thể đe doạ đến tính mạng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và những người bị suy dinh dưỡng hoặc suy giảm miễn dịch.

1.Đại cương

• Bệnh tiêu chảy là nguyên nhân thứ hai gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. Nó có thể ngăn ngừa và điều trị được.
• Tiêu chảy mỗi năm giết chết khoảng 525 000 trẻ em dưới 5 tuổi.
• Một tỷ lệ đáng kể các bệnh tiêu chảy có thể được ngăn ngừa thông qua việc dùng thực phẩm hợp vệ sinh . Trên toàn cầu, có gần 1,7 tỷ trường hợp mắc bệnh tiêu chảy ở trẻ em mỗi năm.
• Tiêu chảy là nguyên nhân hàng đầu gây suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Bệnh tiêu chảy là nguyên nhân hàng đầ u gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi, và là nguyên nhân giết khoảng 525 000 trẻ em mỗi năm. Tiêu chảy có thể kéo dài vài ngày và khi đó nếu tiêu chảy nặng, cơ thể em bé sẽ bị thiếu hụt điện giải và chất dinh dưỡng. Trong thực tế, đối với hầu hết mọi người thì việc mất nước và mất điện giải là nguyên nhân chính gây tử vong. Hiện nay, các nguyên nhân khác như nhiễm khuẩn có thể sẽ chiếm tỷ lệ ngày càng tăng của tất cả các ca tử vong liên quan đến tiêu chảy. Trẻ em bị suy dinh dưỡng hoặc suy giảm miễn dịch cũng như những người nhiễm HIV có nguy cơ bị tiêu chảy đe doạ đến tính mạng nhiều nhất.

Tiêu chảy được định nghĩa là việc đi ngoài phân lỏng hoặc tóe nước lớn hơn 3 lần trên ngày(hoặc thường xuyên đi qua nhiều hơn  đối với cá nhân bình thường). Thường xuyên đi ngoài mà phân đẹp thì không phải là bệnh tiêu chảy.

Tiêu chảy thường là  triệu chứng của một nhiễm trùng đường ruột, có thể là do một loạt các vi khuẩn, vi rút và sinh vật ký sinh. Nhiễm trùng lây lan qua thực phẩm bị ô nhiễm hoặc nước uống, hoặc từ người sang người do vệ sinh kém.

Các biện pháp phòng ngừa tiêu chảy, bao gồm nước uống an toàn, vệ sinh tốt và rửa tay bằng xà phòng có thể làm giảm nguy cơ bệnh tật. Tiêu chảy cần được điều trị bằng dung dịch bù nước điện giải (ORS), dung dịch nước sạch, đường và muối. Ngoài ra, một cách điều trị bổ sung 10-14 ngày thuốc viên kẽm phân tán 20 mg sẽ rút ngắn thời gian tiêu chảy và cải thiện kết cục.

Có ba loại lâm sàng tiêu chảy:

• tiêu chảy cấp tính – kéo dài vài giờ hoặc nhiều ngày, và bao gồm bệnh tả;
• tiêu chảy nhầy máu cấp tính – còn gọi là kiết lị
• tiêu chảy dai dẳng – kéo dài 14 ngày hoặc lâu hơn.

2.Phạm vi của bệnh tiêu chảy

Vấn đề tiêu chảy là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và bệnh tật ở trẻ em trên thế giới, chủ yếu là do thức ăn và nguồn nước bị ô nhiễm. Trên khắp thế giới, có 780 triệu người không được tiếp cận với nước sạch và 2,5 tỷ người thiếu vệ sinh tốt. Tiêu chảy do nhiễm trùng lan rộng khắp các nước đang phát triển.

Ở các nước có thu nhập thấp, trẻ em dưới ba tuổi thì trung bình sẽ bị ba đợt bị tiêu chảy mỗi năm. Mỗi đợt tiêu chảy sẽ làm mất đi chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng. Do đó, tiêu chảy là nguyên nhân chính gây suy dinh dưỡng, và trẻ em suy dinh dưỡng thường bị ốm vì bị tiêu chảy.

3.Mất nước

Mối đe dọa nghiêm trọng nhất gây ra bởi tiêu chảy là mất nước. Trong một lần tiêu chảy, nước và chất điện phân (natri, clorua, kali và bicarbonate) bị mất qua phân lỏng, nôn mửa, mồ hôi, nước tiểu và hít thở. Mất nước xảy ra khi những lượng dịch mất này không được thay thế.

Mức độ mất nước được đánh giá theo thang điểm làm 3 mức độ.

• Mất nước nghiêm trọng (ít nhất hai trong số các dấu hiệu sau đây):
  • lơ mơ / bất tỉnh
  • mắt rất trũng
  • không thể uống hoặc uống kém
  • nếp véo da rất chậm (≥2 giây)
• Một số mất nước (hai hoặc nhiều dấu hiệu sau đây):
  • bồn chồn, vật vã
  • mắt trũng
  • uống háo hức, rất khát
  • nếp véo da mất chậm
• Không mất nước (không đủ dấu hiệu để phân loại như mất nước một phần hoặc nghiêm trọng).