Các yếu tố liên quan đến vận động trị liệu

1. Phân loại cơ

Trong các mẫu cử động, các cơ không hoạt động riêng lẻ mà phối hợp với các cơ khác, có những chức năng khác nhau để đảm bảo thực hiện động tác. Tùy thuộc vào từng cử động mà các cơ được phân loại như sau:

• Cơ chủ vận: cơ đóng vai trò thiết yếu dể tạo ra cử động cho chi thể
• Cơ đối kháng: là cơ hoạt động đối lại cơ chủ vận nhờ cấu trúc chức năng thuận nghịch của thần kinh.
• Cơ đồng vận: là những cơ làm tăng hiệu lực cho cơ chủ vận bằng cách tác động lên một khớp khác để làm giảm những hoạt động khôn cần thiết.
• Cơ cố định: là cơ giữ vững chi thể kế theo để cơ chủ vận thực hiện động tác theo yêu cầu.
• Cơ trung gian: là cơ không liên quan đến hoạt động của cơ chủ vận.

2. Phân loại co cơ

• Co cơ tĩnh (co cơ đẳng trường): là loại co cơ mà lực cơ chưa đủ mạnh để kéo hai đầu nguyên ủy và bám tận của cơ gần nhau, không có sự thay đổi về chiều dài cơ, không tạo ra cử động khớp. Loại co cơ này có tác dụng khi tập một nhóm cơ nào đó mà cần bất động phần chi thể đó.

Tác dụng: phòng teo cơ, loãng xương, ibiến dạng khớp và ngăn ngừa các cử động ngoài ý muốn.

• Co cơ đồng tâm (co cơ hướng tâm): là loại co cơ mà lực cơ mạnh hơn sức đề kháng cử động. Cơ trở nên ngắn hơn, hai đầu nguyên ủy và bám tận của cơ gần nhau. Co cơ tạo ra cử động khớp. Loại co cơ nầy rất phổ biến.
• Co cơ ly tâm (co cơ tâm sai): là loại co cơ tạo ra khoảng cách giữa bám tận và nguyên ủy của cơ xa nhau.

Khi một cơ được vận dụng để lướt thắng sự kháng cản của giai đoạn 1 là co cơ đẳng trường cho tới khi sức căng của cơ bằng sức đề kháng. Giai đoạn thứ hai là co cơ đồng tầm hoặc sai tâm.

Ví dụ: một chuỗi các mẫu co cơ của các cơ gập khớp khuỷu để cầm một ly nước từ bàn tới miệng và trở về lại bàn sẽ diễn biến như sau: trước hết là co cơ đẳng trường cho tới khi sức căng của các cơ gấp khuỷu bằng lực đề kháng của sức nặng cẳng tay và ly nước. Tiếp theo đó là co cơ đồng tâm  do sự gia tăng của các cơ gập lớn hơn sức đề kháng, cơ rút ngắn và ly nước được đưa tới miệng. Cuối cùng để hoàn tất đặt ly nước xuống bàn là mẫu co cơ sai tâm, các cơ gập khuỷu sẽ điều hợp nhịp độ vận tốc khi ly nước được đặt trở lại xuống mặt bàn.